De transformatie van Olhão, romantisering van het verleden & het verlies van authenticiteit.
De bestuurders van Olhão in de Algarve schrokken zich het leplazarus toen hun geweldige sloop- en nieuwbouwplan voor een uitkijktoren van 21 m. hoogte midden in het historische centrum van Olhão helemaal werd afgeschoten. Tijdens een bijeenkomst in de grote zaal van de Sociedade Recreativa Progresso Olhanense, met nog de nodige demonstranten in de hal, werden de plannen door de “insprekende specialisten” helemaal afgebrand. Bij een volgende presentatie van de plannen van de binnenstad was dan ook de door Baixa Atelier uit Lissabon bedachte uitkijktoren met historisch en cultureel informatiecentrum helemaal verdwenen.
Uitkijktoren van 21m. Plek van de toren
Hoe bewaar je de authenticiteit van een historisch plaatsje, terwijl je toch wil meegaan in de vaart der volkeren? Olhão is de laatste van de “vissersplaatsen” met een verdwijnende conservenindustrie die de transformatie doormaakt naar toerisme. 10 jaar geleden durfden de eerste buitenlandse nieuwkomers, aangelokt door de “goedkope” huisjes in de sfeervolle wijk Barreta, ’s avonds nauwelijks door het centrum te lopen omdat het werd overheerst door criminaliteit en drugs. Het is niet voor niets dat columnist Arthur van Amerongen Olhão in die tijd omschreef als het “ Detroit van de Algarve”.
Voor buitenlanders bestaat de aantrekkingskracht van Olhão waarschijnlijk uit deze “authenticiteit”, naast andere kwaliteiten, zoals dicht bij de luchthaven van Faro, de markten en andere voorzieningen, waaronder breedband internet en de sociëteit Recreativa 14. Deze authenticiteit is geworteld in een zekere "romantisering van het verleden" vanwege het feit dat Olhão zich nog in een embryonale fase van toeristische ontwikkeling bevindt en omdat er in het historische gebied nog genoeg oude gebouwen en vergrijzende bevolking overgebleven zijn. Buitenlanders die in Olhão wonen, zijn vooral bang dat de traditionele architectuur zal wijken voor hoogbouw en andere moderne gebouwen.
Helaas zijn dat nu net de projecten waarop het stadsbestuur onder aanvoering van de voorzitter van de Camara, António Miguel Pina haar zinnen heeft gezet. Aan de rand van de wijk Barreta, waar vroeger eens de hutten voor de opslag van de netten van de vissers stonden staat nu een V-vormig 5 sterrenhotel in even zoveel verdiepingen met ernaast de nodige rijen appartementenblokken in een eenduidig smakeloos stedenbouwkundig patroon. Eronder “nieuwe horeca” met zelfs een Ierse Pub, maar dat zal niet je eerste gedachte zijn als je op zoek bent naar een “authentiek” vissersstadje in de Algarve. Het is er echter wel fijn wonen en het uitzicht op de Salinas is top.
Nieuwe Jachthaven
En dan zijn er nog de ontwikkeling aan de overkant, waar een vernieuwe jachthaven is gekomen, die na de toekomstige geplande uitbreiding zelfs plaats zal bieden aan zo’n 1000 boten. Het park ernaast heeft ook de nodige “nieuwe horeca” gekregen met restaurants die ook in Quinta de Lago zitten. Geen wonder dat dit gedeelte door de “oorspronkelijke” bewoners van Olhão ook wel smalend het ‘Vilamoura” van Olhão wordt genoemd. Alleen - het moet gezegd worden - zo’n geweldig uitzicht op de eilanden en de schelpenrapers in de drooggevallen wadden zoals hier hebben ze in Vilamoura niet.
Nieuwe ontwikkelingen zijn niet tegen te houden en sommige zijn ook een verbetering. De nieuwe boulevard langs de markthallen is aanzienlijk verbeterd door het verdwijnen van de parkeerplaatsen en de nieuwe inrichting. Misschien is een terras met 5 rijen dik met tafeltjes en stoeltjes wat overdreven, maar dat wordt langzaam een mondiaal verschijnsel. In de erachter gelegen wijk Barreta zijn door de nieuwe eigenaren wel de nodige woningen opgeknapt en is het verval duidelijk gekeerd. Ook de aanleg van de wandelroute "Caminho das Lendas" door de wijken Barreta en Levante heeft nieuwe pleintjes zonder auto’s maar wel mét kunst opgeleverd.
Maar het probleem is dat veel ontwikkelingen “nieuw” zijn en de toeristen willen vooral het “oude” Olhão zien en beleven. De vraag is dan ook of er nog genoeg overblijft van het “oude” Olhão om het “nieuwe” Olhão te kunnen dragen. Zal ook hier de vergrijzing en afname van de visserij er voor zorgen dat er steeds meer mensen wegtrekken of verdrongen worden? Zijn er straks nog authentieke restaurants als “O’Bote” en andere over aan de boulevard of worden het allemaal dependances van een of ander restaurant uit Quinta do Lago. Kunnen we straks nog een glas wijn voor € 0,80 krijgen zoals bij 7-Estrellas of worden het Bamboo- Rooftop Bars met dure cocktails, maar wel met een werelduitzicht op de eilanden er om heen? Blijven de locals nog naar de markt komen en er iedere dag de terrassen vullen met hun discussies over voetbal of de “geluksgetallen” van de loterij?
Worden er door inwoners van de wijk Barreta nog sardientjes gegrild op de hoek van het pleintje op zondagmiddag en maak ik nog zo’n tafereel mee als met mijn fietsreparateur Sr. José? De laatste keer zat hij voor zijn reparatieplek, volgestouwd met fietsen, op zaterdag met een vriend te picknicken op een ingenomen parkeerplek op een omgekeerde krat. Een paar geroosterde sardientjes op tafel en wat brood en een fles wijn erbij. Er zullen helaas nog meer dierbare taferelen verdwijnen, dat is onomkeerbaar. De vraag is of er nog genoeg overblijft. Wie het weet mag het zeggen.
